🧩 BIẾN DÒNG LÀ GÌ?
Biến dòng, hay Current Transformer (CT), là một thiết bị điện dùng để biến đổi dòng điện lớn (thường là vài chục đến vài nghìn Ampe) xuống mức dòng điện nhỏ hơn (thường là 1A hoặc 5A), để phục vụ cho:
-
Đo lường: đưa tín hiệu dòng điện về đồng hồ đo (amper kế, công tơ…)
-
Bảo vệ: cấp tín hiệu cho rơ-le bảo vệ, cảnh báo hoặc ngắt mạch khi có sự cố.
-
Điều khiển: dùng trong hệ thống tự động hóa, đóng cắt thiết bị…
Bien-dong-la-gi
🔧 CẤU TẠO BIẾN DÒNG
Biến dòng gồm 3 phần chính:
1. Lõi sắt từ (Magnetic Core)
-
Là vật liệu có độ dẫn từ cao (thường làm bằng tôn silic).
-
Có chức năng dẫn từ thông sinh ra bởi dòng điện đi qua cuộn sơ cấp.
2. Cuộn sơ cấp (Primary winding)
-
Thường là 1 hoặc vài vòng dây lớn, chịu dòng điện cần đo (ví dụ: 100A, 400A…).
-
Nối trực tiếp vào mạch chính của hệ thống điện.
3. Cuộn thứ cấp (Secondary winding)
-
Là cuộn dây có nhiều vòng hơn, cho dòng ra 1A hoặc 5A theo chuẩn công nghiệp.
-
Đầu ra cuộn này được đấu vào thiết bị đo hoặc rơ-le bảo vệ.
⚙️ NGUYÊN LÝ HOẠT ĐỘNG
Biến dòng hoạt động theo nguyên lý cảm ứng điện từ giống như máy biến áp:
Khi dòng điện xoay chiều chạy qua cuộn sơ cấp → tạo ra từ trường biến thiên trong lõi sắt → từ trường này cảm ứng điện áp vào cuộn thứ cấp → sinh ra dòng điện tỉ lệ thuận với dòng sơ cấp.
🧠 Tỷ lệ biến dòng thường ghi trên thân thiết bị, ví dụ:
-
100/5A → nghĩa là khi dòng điện sơ cấp là 100A thì dòng điện thứ cấp sẽ là 5A.
🧪 PHÂN LOẠI BIẾN DÒNG
1. Theo mục đích sử dụng:
-
Biến dòng đo lường (Measuring CT): Độ chính xác cao, dùng cho đồng hồ, công tơ.
-
Biến dòng bảo vệ (Protective CT): Đáp ứng nhanh, dùng cho rơ-le bảo vệ.
2. Theo hình dạng và kiểu lắp:
-
Loại vòng (Ring Type): Dây dẫn chính xuyên qua lỗ biến dòng (dạng vòng tròn).
-
Loại kẹp (Split-core CT): Có thể mở ra để lắp vào dây dẫn mà không cần cắt.
-
Loại đúc kín (Encapsulated CT): Đúc trong nhựa hoặc epoxy, kín hoàn toàn, thường dùng ngoài trời hoặc môi trường bụi bẩn.
🎯 ỨNG DỤNG CỦA BIẾN DÒNG
| Ứng dụng | Mô tả chi tiết |
|---|---|
| Đo lường dòng điện | Đưa tín hiệu dòng về thiết bị đo: đồng hồ ampe, công tơ điện, thiết bị SCADA… |
| Bảo vệ hệ thống điện | Phát hiện quá dòng, chạm đất, mất pha và truyền tín hiệu về rơ-le để ngắt mạch. |
| Tự động hóa điều khiển | Kết hợp với PLC, bộ điều khiển để thực hiện điều khiển dòng, cảnh báo, hoặc ghi log vận hành. |
| Lắp đặt trong tủ điện, trạm biến áp | CT được gắn trong các tủ hạ thế, trung thế để phục vụ đo đếm, bảo vệ, theo dõi tải. |
⚠️ LƯU Ý KHI SỬ DỤNG BIẾN DÒNG
-
Không để hở mạch thứ cấp khi có dòng chạy trong cuộn sơ cấp → gây điện áp cao nguy hiểm.
-
Phải chọn đúng tỷ lệ CT phù hợp với dòng tải để đảm bảo độ chính xác.
-
Dây thứ cấp nên có điện trở thấp và ngắn → tránh sai số và mất áp.
-
Nếu không sử dụng, cuộn thứ cấp nên được nối tắt an toàn.
📷 SƠ ĐỒ ĐẤU NỐI CƠ BẢN
So-do-dau-day-bien-dong
Bien-dong-la-gi
🔚 KẾT LUẬN
Biến dòng là thiết bị không thể thiếu trong bất kỳ hệ thống điện hiện đại nào – từ dân dụng đến công nghiệp. Nó giúp bảo vệ an toàn, giám sát hiệu quả và đảm bảo thiết bị đo hoạt động đúng chuẩn.
